Eysymontt, Michał Józef (ok. 1712-1768)

Eysymontt, Michał Józef, h. Korab (ok.1712-p.4.08.1768), chorąży grodzieński, syn Jana, mierniczego WKL i Anny z Siezieniewskich. Rotmistrz (1739-1746), podstoli (1746-52), stolnik (1752-55), wojski (1755-65), chorąży grodzieński (1764-68). Deputat na Trybunał Główny Litewski z powiatu grodzieńskiego 1739, jako rotmistrz tegoż. Poseł grodzieński 1754, jako stolnik grodzieński. Pochodził z linii rodzinnej z przydomkiem Filipowicz. Poprzez tradycję rodzinną związany z Radziwiłłami. (Związki Eysymonttów z Radziwiłłami sięgają co najmniej lat 30. XVI w., jeśli nie wcześniej, a Jan Eysymontt (1587-1611), jezuita i poeta jest pisany domownikiem Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki”.) Następnie przeszedł do obozu Familii. Był jedną z najbardziej wpływowych postaci na Grodzieńszczyźnie od lat 40. XVIII wieku. Bierze aktywny udział w życiu politycznym powiatu i całego Wielkiego Księstwa. W 1733 wraz z ojcem, mierniczym litewskim podpisuje w Warszawie suffragia na rzecz Stanisława Leszczyńskiego wraz z Powiatem Grodzieńskim. Zapewne już wcześniej ojciec przekazuje mu rotmistrzostwo, pozostając przy mierniczostwie litewskim (umiera około 1744). Już w 1739 roku jest zarówno rotmistrzem jak i deputatem na Trybunał Główny Litewski. Sygnuje instrukcję dla posłów na sejm w 1740 jako rotmistrz grodzieński. Już w 1746 obrany podstolim powiatu. W roku 1748 eryguje odbudowany drewniany kościół w Wielkich Eysymontach (proboszczem jest wtedy Andrzej Józef Eysymontt, proboszcz 1735-ok.1760; w sumie w latach 1735-1806 proboszczami byli wyłącznie przedstawiciele rodziny: Jerzy Józef Eysymontt, proboszcz ok.1760-1789, kanonik inflancki, podproboszcz i dziekan grodzieński, deputat duchowny smoleński na Trybunał Główny Litewski w 1769, a następnie Antoni Eysymontt, 1790-1806, dziekan grodzieński, a zarazem aktywny działacz polityczny w dobie Sejmu Wielkiego i Insurekcji Kościuszkowskiej). Już w 1752 awansował na stolnika. W 1754 zostaje obrany posłem grodzieńskim na sejm warszawski, właśnie z tym urzędem. W 1755 obrany wojskim grodzieńskim. Na sejmiku w 1756 doszło do kryzysu relacji z Radziwiłłami, który za sprawą E. zakończył się kompromisem, dzięki któremu zarówno Radziwiłłowie jak i Familia miała swoich posłów obranych na sejm. W 1758 na sejmiku za poparcie na posła Józefa Massalskiego zażądał 1000 talarów, lecz podskarbi nadworny oferował 1000 złotych. Tak czy inaczej Massalski tę nominację otrzymał. Nie ma jego podpisu na sejmiku w 1760, lecz już w następnym roku Matusewicz opisuje w jakie opresje popadł przez niego Karol Chreptowicz. A pisze tak: „Na tenże sejm stanął posłem z Grodna Chreptowicz pisarz ziemski grodzieński, który przedtem był w faworach wielkich Fleminga podskarbiego w. litew. Miał go Fleming za człeka bardzo rezolutnego, a w nim ta tylko była rezolucya, że dufając w potencyą Fleminga, gotów był słowem niedyskretnem jak błotem plusnąć. Ożenił go Fleming z Chreptowiczówną starościanką werbelską, stotysięczną panną, chociaż niepiękną, ale wieIkiego rozumu; poszła z przymuszenia za niego, ale potem z nim mieszkać nie chciała. Uczynił go Fleming wiceekonomem ekonomii królewskiej, na której jak był sordide skąpy, tak kilkakroć sto tysięcy zebrał kapitału; potem przez samę chciwość zachciało mu się samemu za kontraktem od kamery królewskiej trzymać ekonomią grodzieńską a przynajmniej jakie klucze ekonomiczne, co postrzegłszy Fleming, dysgracyował go i wiceekonomstwo mu odebrał, a do tego naprawił na niego Eysmonta wojskiego grodzieńskiego, człeka popularnego, który odezwał się z pretensyą swoją do dóbr Chreptowicza pisarza ziemskiego grodzieńskiego Milkowszczyzny, tamował mu do funkcyi poselskiej, aż mu się musiał Chreptowicz opisać na kompromis, a w tem bardzo był nieostrożny, że na niepewnych przyjaciół swoich zgodził się na superarbitra i na arbitrów, co mu bardzo źle potem wyszło.” Podpisał suffragia w 1764 wraz z Powiatem Grodzieńskim, właśnie jako wojski i chorąży pro tunc tegoż powiatu. W dniu 5.07.1765 wydaje uniwersał na Popis Szlachty Powiatu Grodzieńskiego, wystawiony w Hanusowszczyźnie (Hanusówce), gdzie była jego główna rezydencja. Sygnuje jeszcze instrukcję dla posłów na sejm 24.08.1767. Pochowany w Kościele parafialnym w Wielkich Eysymontach (jak zapewnia w swoim testamencie jego syn – Ferdynand). Testament aktykowany 4.08.1768. Na sejmie w 1775 wniesiono o przyspieszenie rozstrzygnięcia problemów jego spadkobierców z Michałem Borzęckim, strażnikiem brzeskim. Na tymże sejmie naznaczono też termin rozprawy na Trybunale Głównym Litewskim i w Ziemstwie Wołkowyskim pomiędzy Wąsowskimi, którzy zostali opiekunami jego spadkobierców (a zapewne też wykonawcami testamentu), a Joanną z Kochtyckich Eysymonttową, chorążyną grodzieńską. Ożeniony z Joanną z Kochtyckich, (zm, po 1775), z której syn Ferdynand, (zm. 1811), wojski grodzieński, kawaler Orderu św. Stanisława. Źródła: AVAK VII, s. 54, 171-172, 221, 223, 309, 323 (instrukcja poselska 1754), 344, 367, 393, 423-424; Boniecki V, s. 239; CGIA F. 1343, op. 21, nr 405 (wywód); Diariusze: III 242 (błędnie: Jerzy); Elektorowie, s. 50; Księga pogrzebowa Parafii Eysymonttowskiej 1769-1819, wpis nr 14; A. Macuk, Elita Garadzenskaha pawetu w peryjad parawlenniaa Awgusta III. 1733-63 gg, [w:] Garadzenskij Palimpsest, Grodno-Białystok 2008, s. 58; A. Macuk, Паслы ад павятовых соймікаў ВКЛ на сойм Рэчы Паспалітай 1756 г. // Україна крізь віки: Збірник наукових праць на пошану академіка НАН України професора Валерія Смолія. – К., Інститут історії України НАН України, 2010, s. 632; A. Macuk, Wybory posłów sejmowych na sejmikach Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1758 roku, [w] Kultura parlamentarna epoki staropolskiej. Studia pod redakcją Andrzeja Stroynowskiego, W. 2013, s. 373; J. Makarczyk – Dzieje OO. Franciszkanów w Świsłoczy – Zaniewicze oraz spis wiernych parafii Wielkie Ejsmonty, Grodno 2009, s. 131; Matusewicz III, s. 124; NGABM F. 1755, inw. 1, nr 64, k. 518-523 (testament); Niesiecki IV, s. 11; PSB VI, s. 327; Trybunał II; Uruski III, s. 394; UWKL II, s. 244, 313, 344, 352, 581 (indeks); Vol.Leg. VII, s. 114 (kol. 244), VIII, s. 442 (kol. 718), 449 (kol. 728-729).

Related Images: