Krzysztof Wiesiołowski to jeden z potomków rodu Wiesiołowskich herbu Ogończyk z ziemi łęczyckiej, których późniejsze losy związane będą z Grodzieńsczyzną.
Był synem Piotra (Młodszego) i Zofii Lubomirskiej herbu Śreniawa. Urodził się około 1580 roku , zmarł 19 IV 1637 roku. Jego żoną była Aleksandra Marianna Sobieska córka Marka i Jadwigi Snopkowskiej – ciotka przyszłego
króla Jana III.
Po śmierci ojca w 1621 roku Krzysztof odziedziczył dobra Białystok . W kolejnych latach zgromadził w swych rekach większość starostw położonych w pobliżu Białegostoku: tykocińskie, wasilkowskie, suraskie i mielnickie.
Starostwo tykocińskie odziedziczył jeszcze za życia swojego ojca. Po jego śmierci otrzymał także dzierżawy, tj. starostwa: mielnickie, suraskie, ekonomię grodzieńską, leśnictwo nowodworskie. Własnym kosztem wystawiał chorągwie wojskowe i wielokrotnie odznaczał się męstwem na polu walki.
Krzysztof Wiesiołowski gościł na zamku tykocińskim króla Zygmunta III wraz z rodziną
i jego najbliższym otoczeniem – między 14 XI 1630 roku, a 8 II 1631 roku.
Król schronił się na zamku Tykocińskim przed zarazą. Częstym gościem na zamku Tykocińskim (począwszy od roku 1632) bywał także król Władysław IV, który przejeżdżał tędy w drodze na Litwę.
Krzysztof i Aleksandra Wiesiołowscy. W ufundowanym przez Aleksandrę Wiesiołowską klasztorze znajdował się jej portret, przedstawiający marszałkową w stroju zakonnym. Obecnie znajduje się on wraz z wizerunkami jej męża i siostrzenicy w Muzeum Sztuki w Mińsku
Krzysztof i Aleksandra byli bezdzietnym małżeństwem – zajmowali się jednak wychowaniem siostrzenicy Aleksandry – Gryzeldy Wodyńskiej, która zmarła w wieku 19-lat. U schyłku życia niemalże wszystkie dochody przeznaczali na cele dobroczynne:
- po śmierci swej przybranej 19-letniej córki Gryzeldy Wodyńskiej Krzysztof ofiarował swoje dobra dziedziczne białostockie z przeznaczeniem na wzmocnienie obronności zamku Tykocińskiego
- w 1633 roku ufundował: kościół i klasztor Brygidek w Grodnie
- ufundował i uposażył kościół parafialny (drewniany) w Dąbrowie (obecnie Dąbrowa Białostocka), kościół w Chodorówce, Łunie, Kwasowie, Zawadach oraz Dolistowie
- przyczynił się także do budowy ołtarza św. Sebastiana w klasztorze oo. Bernardynów
w Tykocinie, który powstał w podzięce Panu Bogu za ocalenie rodziny królewskiej - w Tykocinie założył przytułek dla weteranów, co znalazło odbicie w konstytucji sejmowej z 1633.
Aleksandra Wiesiołowska z Sobieskich zmarła w 14 IX 1645 roku. W związku z brakiem potomstwa dobra Białystok na mocy testamentu stały się własnością Rzeczypospolitej
i włączone do starostwa tykocińskiego.
Krzysztof Wiesiołowski za swojego życia sprawował liczne urzędy:
- podstoli WKsL w 1600 roku
- stolnik w 1604 roku
- ciwun Wilna (przed 1620 rokiem)
- krajczy WKsL w 1620 roku
- leśniczy przełomski,
- starosta suraski, tykociński, mielnicki, wasilkowski, berżnicki,
- dzierżawca kleszczelski
- marszałek nadworny w 1623 roku (od 21 III 1623 roku, po dokonaniu cesji przez Pawła Wołłowicza)
- niewodniczy grodzieński w latach 1621-?
- horodniczy grodzieński (burgrabia zamku grodzieńskiego) w latach 1623-1637
Pierwszą nominację na niewodniczego grodzińskiego Krzysztof otrzymał ponoć 7 IX 1619 roku po cesji swojego ojca Piotra. Nie przejął jednak cesji, o czym świadczy fakt występowania ojca na tym urzędzie do śmierci w 1621 roku. Kolejna nominacja na ten urząd miała miejsce 30 X 1621 roku.
Urząd horodniczego (burgrabi zamku grodzieńskiego) objął występując,jako marszałek nadworny WKsL po cesji Pawła Wołłowicza w dniu 21 III 1623 roku.
Był posłem na sejm w 1609, 1611, 1618 i 1620 roku. W 1609 i 1618 był marszałkiem sejmu (obradującego od 15 I do 26 II 1609 roku i od 13 II do 13 III 1618 roku w Warszawie). W czasie sejmu walnego w 1611 roku „władał laską koła rycerskiego”.
W 1632 roku był elektorem Władysława IV Wazy z województwa trockiego – został wówczas sędzią generalnego sądu kapturowego. Był wiernym stronnikiem Zygmunta III. Walczył z rokoszanami i dowodził w wielu wyprawach przeciw Turkom, Szwedom i Carstwu Rosyjskiemu. w 1632 roku Fundator i dobroczyńca licznych kościołów
i klasztorów.
Kilka lat przed śmiercią wraz z żoną zamieszkał w Kamiennej pod Dąbrową Białostocką gdzie pędził pustelnicze życie, spędzając czas na pokucie. Zmarł bezpotomnie 19 IV 1637 roku. Został pochowany w Grodnie w podziemiach kościoła klasztornego Panien Brygidek, który sam ufundował i uposażył. Cały swój majątek zapisał na rzecz dobra publicznego.
Honorat Visconti, nuncjusz papieża Urbana VIII pisząc o Krzysztofie Wiesiołowskim stwierdza:
… żyć będzie dłużej przez swe dzieła pobożne
w pamięci przyszłych wieków, niżeli gdyby bez nich
najliczniejsze zostawił potomstwo…
Źródła:
- Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy tom II. Województwo Trockie XIV-XVIII wiek, A. Rachuba, Warszawa 2009, poz. 1861 s.278; poz. 1627 s. 253
- Historia Białegostoku, red. A. Cz. Dobroński, Białystok 2012, s. 53-61
- Herbarz Polski, K. Niesiecki, Lipsk 1842, tom IX s. 324-327
- Ziemia Wołkowyska, W. Karpyza, tom I, s.32-35
- Fundacje kościelne białostockiej linii rodu Wiesiołowskich w XVI i XVII wieku,
W. Wróbel [w:] Zeszyty Historyczne 2009, z.X, s. 165-213 - Obraz wieku panowania Zygmunta III króla polskiego i szwedzkiego, F. Siarczyński, Poznań 1843, s. 111, 233, 234, 300
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzysztof_Wiesio%C5%82owski
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksandra_Marianna_Wiesio%C5%82owska
- http://www.info.bialystok.pl/historia/wiesiolowscy/obiekt.php
