Krzysztof TOŁOCZKO vel TOŁŁOCZKO herbu Pobóg był protoplastą niezwykle barwnej linii tego rodu, choć on sam w źródłach niezwykle często pomijany. Niesiecki wymienia go jako „nieznanego z imienia Tołoczko – sędziego grodzkiego Grodzieńskiego w 1619 roku”. (KN) W jednym z opracowań na temat ziemi wołkowyskiej można odnaleźć zapisy wywodzące ród Tołłoczków wołkowyskich od kniaziów Druckich, którzy „do XV wieku tak się rozrodzili, że dla odróżnienia się poczęli przyjmować nazwiska od miejscowości, w której zamieszkiwali i tak od majątku Tołoczyn w powiecie orszanskim, powstało nazwisko Tołłoczyński, następnie przekształcone na Tołłoczkowicz i ostatecznie na Toł[ł]oczków. Linia Toł[ł]oczków w XVI wieku przeniosła się w Grodzieńskie i tam pozostała” (WK) Powyższe stwierdzenie za życia wyraził Stanisław Stefan Maria Tołłoczko urodzony 26 IX 1905 w Kazimierzy Wielkiej, a zmarły 3 II 1986 roku we Wrocławiu – „ostatni właściciel dóbr Wierdomicze”. Powstaje pytanie jaki związek miał rzeczony Stanisław z Krzysztofem żyjącym 300 lat wcześniej?
Wiedzę o praprzodkach wyżej wymienionego Stanisława możemy uzyskać z wywodu szlacheckiego z lat 1881-1882, stanowiącego potwierdzenie (kontynuację) wywodu z 6 VIII 1817 roku, złożonego przed Deputacją Szlachecką, a zapisanego w „Księdze rodowodowej szlacheckiej Guberni Litewskiej Grodzieńskiej, część VI”. Wywód zaczyna się od Krzysztofa Tołłoczko zapisanego, jako „podsędek grodzieński, dziedzic dóbr Tołłoczko, Brzostowice, Hlebowicze i Biegienie”, a kończy na potomkach czworga imion – Edwarda Jana Kajetana Ignacego Tołłoczko i jego żony Marii Ady Marszałkowicz. Wśród potomków tego małżeństwa wymieniony jest urodzony 24 XII 1864 roku Julian Witold Adam Tołłoczko – ojciec Stanisława. Kolejne źródła pozwoliły na odtworzenie historii kilku pokoleń potomków tej linii rodowej, zaczynając od Stanisława i jego rodzeństwa, a kończąc na urodzonych w latach 2009-2013…
Zgodnie z wywodem szlacheckim, najstarszym wymienianym protoplastą tego rodu był Krzysztof. Przyjmując, że wywodzi się on z linii kniaziów Druckich można założyć, że był potomkiem w linii prostej kniazia Wasyla Jurjewicza Tołoczyńskiego i księżnej Marii Zasławskiej. Kniaź Wasilij zmarł około 1546-1551 roku – mógł więc być dziadkiem Krzysztofa, który urodził się prawdopodobnie około 1560-1570 roku. Przy takim założeniu Jurij Michajłowicz (Sziszewski vel Tołoczyński) byłby jego pradziadkiem, Michał Iwanowicz prapradziadkiem, a Iwan „Putiata” Drucki 3xpradziadkiem. Pozostaje odpowiedzieć na pytanie kto był synem kniazia Wasyla Jurjewicza, a ojcem Krzysztofa? Prawdopodobnie to dopiero od niego rozpoczął się związek rodu z wyznaniem rzymskokatolickim oraz herbem Pobóg.
Żoną Krzysztofa była Magdalena Rudominówna Dusiacka. (AR) W tym miejscu należy dodać, że matką Magdaleny urodzonej około 1580 roku była Felicja (Szczęsna) Tołłoczko,
a ojcem Jan Rudomina Dusiacki (Dusiatka) herbu Trąby. Teściowa Krzysztofa – Felicja, łączy ze sobą dwie linie książęce (kniaziowskie) Druckich i Bujnickich…
Krzysztof i Magdalena miał pięciu synów: Trojana, Dadziboga (Dadźboga), Tomasza, Tobiasza i Krzysztofa. Wywód dostarcza wiedzy tylko i wyłącznie o potomkach Tomasza, przedstawiając siedem kolejnych pokoleń w linii męskiej. Wśród kolejnych linii wywodzących się od Tomasza: Stanisław, Franciszek, Felicjan (Antoni Felicjan?), Antoni Tadeusz, Julian Stanisław, Edward Ignacy Kajetan Jan i pięcioro jego dzieci: Julian Witold Adam, Stefania, Edward Antoni, Jadwiga Antonina Teresa i Leontyna Helena. W tej linii możemy odnotować koligacje między innymi z takimi rodami jak: Rudomina Dusiacccy, Welbekowie, Jelscy, Marszałkowicze. Przez kilka pokoleń linia ta związana jest z dobrami Biegienie. W drugiej połowie XVIII wieku związani są z dobrami Szydłowicze, a od drugiej dekady XIX wieku do wybuchu II wojny światowej z majątkiem Wierdomicze. W historii tego rodu pewną rolę odegrają także takie miejsca jak Kazimierza Wielka, Kamienica, Branice…
W spisach urzędników Wielkiego Księstwa Litewskiego odtwarzanych na podstawie Metryki Litewskiej i innych XVI/XVII wiecznych dokumentów odnajdujemy liczne zapisy na temat Krzysztofa. Jako sędzia grodzki grodzieński nominowany po Andrzeju Mintowt Czyżu występuje już 8 VII 1617 roku. Urząd sprawuje do 18 III 1623 roku – po nim Jan Sopoćko. W dniu 7 VII 1623 roku zostaje nominowany na urząd podstarościego grodzieńskiego zastępując Jana Scypionowicza Kampo. Jako podstarości grodzieński występuje jeszcze w zapisach datowanych na 6 IV 1626 i 12 V 1626 roku, mimo to, że 26 II 1626 roku objął już urząd podsędka grodzieńskiego. Na urzędzie zastąpił Jerzego Sopoćko. Podsędkiem grodzieńskim był do dnia 13 VI 1638 roku – po nim Ostafi (Eustachy) Radziwonowicz Kierdej. (AR) Na tej podstawie można założyć, że Krzysztof zmarł w 1638 roku – tego rodzaju urzędy sprawowano „do żywota”. SYnem Krzysztofa był zapewne Andrzej – cześnik grodzieński i uczestnik odsieczy wiedeńskiej 1683 roku.
Parę słów komentarza.Krzysztof i Magdalena mieli synów:Trojana,Dadzboga,Tomasza,
Tobiasza i Krzysztofa, więc Andrzej mógłby być synem Krzysztofa juniora. Odnośnie genezy nazwiska: Mapa Ptolomeusza z 1507r podaje miasto POŁOCK nad Dzwiną w pisowni łacińskiej POLOCZKO. Prof. Ryszard Mienicki z UMK w Toruniu opracował monografię ziemi połockiejw latach 1504-1793 i wywodził nazwisko TOŁOCZKO od nazwy ziemi. Niestety dokumentacja uległa zagładzie wczasie wojny w Wilnie gdzie prof. R.Mienicki był w latach 1921-1939 kustoszem i profesorem USB. Linia rodu od Krzysztofa do Stanisława Stefana to miejscz Biegienie i Wierdomicze.