REWIZJA GENERALNA EKONOMII GRODZIEŃSKIEJ 1676-1680

rewizja

Poniżej zamieszczony jest spis treści rękopisu sporządzonego w latach 1676-1680. Oryginał rękopisu przechowywany jest w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich – nie posiada spisu treści. Wersja zdigitalizowana pochodzi z Dolnośląskiej Biblioteki Cyfrowej. Numery stron podane w nawiasach są numerami oryginalnymi. W przepisywanym tekście zachowano oryginalną ortografię z całą jej niekonsekwencją i niespójnością.

„REVISIA GENERALNA DO OEKONOMIEY GRODZIENSKEY seymem Coronationis Cracoviensis Anni 1676 naznaczona a w Roku 1680 odprawiona”. 

.Spis opracował: Piotr Paweł CYPLA
W transkrypcji poszczególnych rozdziałów udział wzięli:
Tomasz ORECHWO, Henryk NIEDŹWIECKI, Małgorzata STEMPNIEWICZ

 
  1. Wstęp str. 5(3)
  2. Zamek Grodzieński 9(7)
  3. miasto GRODNO 35(33)
  4. Klucz KWASOWSKI str.77(75)
    • wieś POHORANY str.87(85)
    • wieś DOROSZOWICE str.92(90)
    • wieś HORNOWICE str.96(94)
    • wieś WICKIEWICE str.98(96)
    • wieś DAKAŁOWICE str.101(99)
    • piaski, ogrody str.104(102)
    • ogrodniki pod Dworem Kwasowskim str.106(104)
    • wieś KOŁPAKI str.108(106)
    • wieś KORZENIEWICE str.112(110)
    • wieś HORNICA str.114(112)
    • wieś BERECH alias KOWALE str.118(116)
    • wieś BERECH alias SUAWICZE str.119(117)
    • wieś BERECH alias ŻYLICE str,120(118)
    • wieś ŁASZA str.122(120)
    • wieś ILKOWKA str. 127(125)
    • wieś KRUCHŁE str. 130(128)
    • wieś ODŁA alias STRZELCE 135(133)
    • wieś SUKOWICE str. 139(137)
    • wieś CHLISTOWICE str. 140(139)
    • wieś HRAYNO alias KOZŁY str. 141(139)
    • Podsumowanie klucza Kwasowskiego str. 149(147)
  5. Klucz ŁUNIEWSKI
    • miasteczko ŁUNA str.151(149)
    • wieś MARCINOWCE str.159(157)
    • wieś ŻYLICE WIELKIE str.162(160)
    • wieś ŻYLICE MAŁE str.165(163)
    • wieś WIELKOSIELANIE alias NIECIECZA alias STRZELECE str.166(164)
    • wieś KAMIENNY MOST str.168(166)
    • wieś SCZERBOWICE str. 170(168)
    • wieś KUŻMICE alias MIESIĘCZNIKI str.173(171)
    • wieś CHOMICE str. 175(173)
    • Podsumowanie klucza Łuniewskiego str.178(176)
  6. Klucz KRAŚNICKI
    • Budynek dworny str.179(177)
    • wieś OGRODNIKI str. 183(181)
    • wieś SŁUSZKI str. 186(184)
    • wieś RYMUCIEWICZE str.191(189)
    • wieś KOIENIOWCE str. 196(194)
    • wieś CZIERYŁOWICZE alias KOWALE str. 198(196)
    • wieś SIEMIERNIKI str. 201(199)
    • wieś WOŁOTYN str. 204(202)
    • wieś SUHAKI str. 206(204)
    • wieś NACZEWICZE str. 209(207)
    • wieś PIŁKOWO str. 210(208)
    • wieś SOROKODZIELY str. 212(210)
    • wieś ŻARNA str. 214(212)
    • wieś SZAFRANKI str. 215(213)
    • wieś SEDEYKI str. 217(215)
    • wieś PYCHOWCZYCE str. 218(216)
    • wieś OLCHÓW str. 221 (219)- 223 (221)
    • wieś DOYLIDY str. 223 (221) – 225 (223)
    • wieś OBRUBKI alias BUTRINKI str. 225 (223)
    • wieś OSTROW str. 226 (224) – 227 (225)
    • wieś STRUHA str. 228 (226) – 230 (228)
    • wieś BURNIEWO str. 230 (228) – 231 (229)
    • wieś BUDZIŁOWICE alias KUCHARZE WYSOKIE str. 232(230)
    • wieś RADZIEJEWICE str. 234(232)
    • wieś SIEZIENIEWICE str. 235(233)
    • wieś BORYSOWCE str. 237(235)
    • wieś BIALOKOZY alias MASZTALERY str. 238(236)
    • Arenda kraśnicka str. 239(237)
  7. Klucz SKIDELSKI
    • Budynek Dworny str. 241(239)
    • Miasteczko SKIDEL str. 245(243)
      • Arenda miejska str. 253(251)
    • wieś PUZOWICE str. 257(255)
    • wieś NIEKRASZE str. 261(259)
    • wieś SUCHOWLANI str. 264(262)
    • wieś HLINIANY str. 266(264)
    • wieś BIRWLICE str. 268(266)
    • wieś KOWSZOWO str. 270(268)
    • wieś MAZANOWO str. 273(271)
    • wieś RUSINOWO alias SOWONIEWO str. 275(273)
    • wieś RISZKI str. 278(276)
    • wieś CHOYNIANY str. 280(278)
    • wieś BIELAKOWSZCZYZNA str. 281(279)
    • wieś KONIUCHY str. 284(282)
    • wieś PYRA str. 285(283)
    • wieś CHWATY alias SŁUSZKI str. 287(285)
    • wieś OGRODNIKI str. 288(286)
    • wieś KARASZEWO str. 290(288)
    • suma klucza Skidelskiego str. 292(290)
  8. Klucz KOTRZAŃSKI
    • budynek Dworny str. 293(291)
    • wieś SOWOLESKO str. 297(295)
    • wieś OBUCHOWO str. 302(300)
    • wieś SIWKOWO str. 306(304)
    • wieś MIGOWO str. 309(307)
    • wieś PŁAWY str. 311(309)
    • wieś KOMOTOWO str. 313(311)
    • wieś PUŻYCE str. 315(313)
    • wieś KURPIKI str. 316(314)
    • wioska SŁUSZKI str. 317(315)
    • wioska OGRODNIKI przy Dworze Kotrzańskim str. 318(316)
    • wieś HLADOWICE str. 320(318)
    • suma klucza kotrzańskiego str. 324(322)
  9. Klucz KRYŃSKI
    • miasto KRYNKI str. 325(323)
      • włóki miejskie str. 338(336)
      • morgi i zaścianki str. 340(338)
      • rzemieśnicy różni str.341(339)
      • karczma Ratuszna str. 342(340)
      • ordinattia str. 342(340) – 344(342)
      • arenda karczemna str. 344(342)
      • paśnia dworna str. 346(344)
    • wieś CZUYMICE str. 357(355)
    • wieś ŻYLICE str.360(358)
    • wieś SANNIKI str. 361(359)
    • wieś OZIERANY str. 363(361)
    • wieś SKOROBLAKI str. 365(363)
    • wieś TRYOYGELE str. 366(364)
    • wieś JUROWLANY str. 368(366) zapisana jako IUROWLANY
    • wieś NAREYKI str. 370(368)
    • wieś SŁUSZKI str. 371(369)
    • wieś KRUSZYNIANY str. 374(372)
    • wieś ŁUZANY str. 375(373)
    • wieś NIETUPA alias BIAŁOHORCE str. 376(374)
  10. Klucz KUŹNICKI
    • miasteczko KUŹNICA str. 379(377)
      • zaścianki str. 385(383)
      • włóki miejskie str. 386(384)
      • morgi str. 387(385)
      • place ogrodnicze str. 388(386)
      • arenda karczemna str. 389(387)
      • pocztowe str. 390(388)
    • wieś NOWONIEDZIELA str. 391(389)
    • wieś KOTOWNIKI str. 394(392)
    • wieś KUSCINY str. 396(394)
    • wieś PODLIPKI str. 398(396)
    • wieś KLIMCZANY str. 401(399)
    • wieś RADZIEWICE str. 402(400)
    • wieś PONIATOWICE str. 405(403)
    • wieś MOLAWICE alias PUCIŁKI str. 408(406)
    • wieś BAHONNIKI str. 409(407)
    • wieś DRAHLE str. 410(408)
    • suma klucza kuźnickiego str. 411(409)
  11. Klucz ODELSKI
    • miasteczko ODELSK 413(411)
      • place miejskie str. 415(413)
      • ogrody miejskie i pręty str. 421(419)
      • włóki miejskie str.422(420)
      • morgi str.422(420)
      • obrąb albo Grunt Sannicki str.423(421)
      • rzemieślnicy str. 424(422)
      • arenda str. 425(423)
      • dwór Odelski str. 426(424)
    • wieś DUBOWA str. 427(425)
    • wieś MILKOWCE str. 433(431)
    • wieś NOMIKI str. 436(434)
    • wieś WOYNIEWICE str.438(436)
    • wieś ZAWADZICZE str.440(438)
    • wieś ŻARNÓWKA str. 443(441)
    • wieś ŁUŻANY str. 445(443)
    • wieś SKROBLAKI str.446(444)
    • wieś ŁOPIENIEWICE str. 447(445)
    • wieś OGRODNIKI str. 448(446)
    • suma z klucza odelskiego 451(449)
  1. Klucz KAMIONSKI
    • budynek dworny str. 453(451)
    • paśnia dworna str.454(452)
    • wieś KAMIONKA str.455(453)
    • wieś DZIEMITKOWO str.460(458)
    • wieś NOWOSIOLKI str.462(460)
    • wieś PIESLE alias ŁASZA str.465(463)
    • wieś POŁOTKOWO alias SŁUSZKI str.466(464)
    • wieś SUKMIENIE str.469(467)
    • wieś MIESIECZNIKI str.470(468)
    • wieś IWANOWCE str.472(470)
    • wieś PUTNE str.473(471)
    • wieś SŁOMIANKA str.475(473)
    • wieś ANCZEWICE str.477(475)
    • wieś GOŁOWICE str.479(477)
    • wieś BERECH alias KOSZEWNIKY str.481(479)
    • wieś STARUSZEWICE str.483(481)
    • młyny str.489(487)
    • arenda karczemna str.491(489)
    • suma klucza kamionskiego str.492(490)
  2. Klucz JEZIORSKI
  3. Klucz WIERCIELISKI
    • budynek dworny str.537(535)
      • paśnia dworna str.538(536)
    • wieś WIERCIELISZKI str.539(537)
    • wieś HOŁOWNICA str.549(547)
    • wieś SCZECINOWO str.552(550)
    • wieś ZABOHONNIKI str.555(553)
    • wieś RYDZELE str.557(555)
    • arenda karczemna str.560(558)
    • suma klucza wiercieliskiego str.561(559)
  4. Klucz PERSTUNSKI
    • budynek dworny str.563(561)
      • paśnia dworna str.568(566)
    • wieś RACZYCE str.569(567)
    • wieś ŁOYKI str.574(572)
    • wieś RAKOŻWICE ?? str.577(575)
    • wieś CIENIOWICE str.580(578)
    • wieś PROLEYKI str.582(580)
    • wieś MASLANKI str.584(582)
    • wieś MARKOWCE str.586(588)
    • wieś STOROŻYNO str.588(586)
    • wieś OGRODNIKI str.589(587)
    • morgi w paśni dwornej str.591(589)
    • arenda karczemna str.592(590)
    • inne arendy str.593(591)
    • suma z klucza perestuńskiego str.594(592)
  5. Klucz NOWODWORSKI
    • budynek dworny str.595(593)
      • paśnia dworna str.601(599)
    • miasto NOWYDWOR str. 603(601)
      • włóki miejskie str.612(610)
      • arenda karczemna str.616(614)
    • miasto LIPSK str.619(617)
      • włóki miejskie str.633(631)
      • ordinatia Miasta Lipska str.634(632)
      • arenda karczemna str.638(636)
    • wieś GRZEBIENIE str.639(637)
    • wieś CHILIMONOWICE str.646(644)
    • wieś JACNA str.650(648) zapisana IACNA
    • wieś SZOSTAKI str.652(650)
    • wieś JURASZE str.655(653) zapisana IURASZE
    • wieś SNICZANY str.658(656)
    • wieś BUTRYMOWCE str.661(659)
    • wieś BIEYNOWCE str.664(662)
    • wieś DUBASNA str.667(665)
    • wieś MULARZE alias JAGINTY str.672(670)
    • wieś BIELANY str.675(673)
    • wieś ZWIRDZANY str.677(675)
    • wieś CHADIKOWICZYZNA str.678(676)
    • wieś ROHACZE str.678(676)
    • wieś CHOROSCIANY str.679(677)
    • wieś OGRODNIKI str.681(679)
    • suma klucza Nowodworskiego str.683(681)
  6. Sumariusz prowentów Ekonomiey Grodzienskiej str.684(682)
  7. Conotacja Pensy Rocznej w Ekonomiey Grodzienskiej str.687(685)

 

 

 

Related Images:

Jedna odpowiedź do REWIZJA GENERALNA EKONOMII GRODZIEŃSKIEJ 1676-1680

  1. Leonard Drożdżewicz pisze:
    22 października 2018 o 13:17

    Źródłowym potwierdzeniem wielowiekowej obecności bojarów hospodarskich Drożdżów w Dolinie Łosośny – w okolicy Puciłki są 3 skany sejmowej Rewizji Generalnej do Ekonomii Grodzieńskiej z roku 1679 i 1680 (oryginał w Ossolineum we Wrocławiu – 5620). Dokument dotyczy rozgraniczenia gruntów wsi: Molawice alias Puciłki (a więc między innymi nieruchomości należących do Drożdżów) i Bahonniki (Bohoniki). Potrzeba przeprowadzenia takich ustaleń zaistniała w 1679 roku, kiedy to pod Sokółką, w tym w Bohonikach (graniczących przez las z okolicą szlachecką Puciłki), osiedliły się tatarsko-lipkowskie rodziny podkomendnych rotmistrzów: Kieńskiego, Olejewskiego i Sieleckiego.

    Powyższe sejmowe (zatem najwyższej rangi prawnej) rozgraniczenie dóbr ziemskich pucilskich Drożdżów z ziemiami bohonickimi świadczy, że Drożdże (niemający w tym czasie potwierdzonego w Rzeczypospolitej szlachectwa) dzierżyli swoje grunta na prawach zbywalnych i dziedzicznych, a zatem na prawach pełnej własności. Oznacza to więc, że byli rzeczywistymi posesjonatami. Pozycja własnościowa Drożdżów tłumaczy częsty fakt ich ożenków ze szlachciankami (a na dawnej Grodzieńszczyźnie małżeństwa między szlachcianką i nieherbowym należały do rzadkości).
    O tym, jakie ryzyko niósł ze sobą eksperyment sąsiedztwa chrześcijan i muzułmanów na zachodnich rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, świadczą – odnalezione w archiwach Grodna na początku obecnego stulecia przez profesora Józefa Maroszka z Uniwersytetu w Białymstoku – akta sprawy sądowej z końca XVIIII wieku. Grodzieński trybunał przyglądał się incydentowi zbrojnego łupieskiego napadu bohonickich Tatarów na Drożdżów z Puciłek, powracających zapewne z sokólskiego jarmarku. Do zdarzenia doszło na drogowym przesmyku leśnym, na szlaku z Sokółki do Puciłek. Nasi niedawni wojenni sojusznicy napadli na nieherbowych Drożdżów. Zapewne mieli przy tym nadzieję, że ujdzie im to płazem lub spotka ich stosunkowo niska kara. Przewidywania te były zresztą całkiem uzasadnione, jeśli weźmiemy pod uwagę przepisy ówczesnego prawa. Napastnicy nie przewidzieli jednak, że Drożdże mogą liczyć na to, że w sądzie w ich obronie stanie herbowa szlachta – sąsiedzi Puciłowscy.
    Ów gest solidarności dowodzi, że hipoteza mówiąca o wspólnej migracji rodów Puciłkowiczów i Drożdżów ze wschodu (dokładnie: „z ziemi siewierskiej niedaleko Smoleńska”) na zachód na przełomie XV i XVI wieku, w obronie przed toporem kniaziów moskiewskich Iwanów i Wasylów. Tylko wspólny los wygnańców siewierskich, który rzucił ich na granice ówczesnego rusko-litewskiego świata, tłumaczy niezwykłą jedność starego ruskiego bojarstwa (przedzielonego już granicami stanowymi), któremu przyszło żyć w Dolinie Łosośny (od ponad pięciuset lat po dzień dzisiejszy), otoczonego skupiskami całkowicie obcych im wówczas nacji i religii.
    Fundamentalne znaczenie dla rozwikłania zagadki pochodzenia rodu Puciłowskich, a pośrednio i Drożdżów – DROŻDŻEWICZÓW ma następujący wpis do Metryki Litewskiej: Renovatia Przywileju Puciłkom na cztery włoki w Molawicach w Leśnictwie Kryńskim (Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie, F.389, ML k.106, str. 334 v, 335). Czytamy tam:

    WPIS DO METRYKI LITEWSKIEJ
    Renovatia Przywileju Puciłkom na cztery włoki w Molawicach w Leśnictwie Kryńskim

    Władysław IV Król […]

    Oznajmujemy tym Listem naszym, komu to wiedzieć należy, iż co Św. Pamięci Królowie Ichmości Zygmunt y August, Puciłkowiczom Bojarom w nagrodę odiętey im oyczyzny przez Kniazia Wielkiego Moskiewskiego Putyłowo nazwaney w Ziemi Siewierskiej niedaleko Smoleńska leżącey, włok cztery w Molawicach na wolności szlacheckiey osobliwemi Przywilejami swemi dać y conferować raczyli. A potem takowe Przywileia oryginalne y z inszemi munimentami [potwierdzeniami – przyp. mój, L.D.], tym że Puciłkowiczom przez ogień zgorzały, iako Protestatia ich oto w księgach grodzkich Grodzieńskich zaszła przed nami y Actami Cancelariey naszey pokładana szerzey w sobie opiewa. Tedy suplikowali nam Paweł, Trochim, Wasko y Siemion Puciłkowie Bojarowie, abyśmy ich przy tych czterech włokach przy wsi na tey Molawice w Puciłkach w Leśnictwie Kryńskim będących zachowali y prawo dawne im na te dobra służące odnowili, stwierdzili y na wolności Szlacheckiej uwolniwszy te włóki y ich samych iako dzierżących od wszelakich powinności, czynszow, płatow y ciężarow krom służby wojenney, podług dawnego zwyczaju y że w łowy, przy bytności naszej iść mają. I na potomne czasy zostawali łaskawieśmy y się do tego na przyczynę Panów Rady Urzędników Dworu naszego skłonili, y te włóki od wszelakich powinności, Czynszow, Płatow y ciężarów uwalniamy y na wolności Szlacheckiej pomienionym Puciłkom y Potomkom ich daiemy y conferujemy. Tak jednak aby conditiey y powinności wyżej strony służby Woienney y łowów opisaney dosie czynili y przysięgę o zgorzenie Przywileiow w Urzędzie należnym iako prawo ukaże uczynili. Na co dla lepszej wiary ręką się naszą podpisawszy Pieczęć Wielkiego Xtwa Litewskiego przycisnąć rozkazaliśmy.

    Dan w Grodnie dnia dwudziestego piątego mca maia Roku Pańskiego Tysiąc sześć set trzydziestego trzeciego. Panowania naszego Polskiego pierwszego, Szwedzkiego wtórego roku. [25.05.1633r.]

    Vladislaus Rex

    Powyższy dokument wyraźnie świadczy, że bojarowie Puciłkowiczowie umknęli (i zapewne po dziś dzień figurują w kremlowskich spisach bojarstwa, które odmówiło złożenia przysięgi na wierność Wielkiemu Kniaziowi Moskiewskiemu) na rubieże dawnej Litwy, na zachód od starożytnego Grodna (na ostatnie wolne wówczas tereny dziewiczej puszczy pogranicza litewsko-mazowiecko-podlaskiego, jak zaznacza prof. Henryk Lulewicz). W ten sposób unieśli oni głowy spod moskiewskiego topora Iwana III, Wasyla III, Iwana IV Groźnego, z ziemi siewierskiej, która pierwsza padła ofiarą agresji wiarołomnego sąsiada Moskwicina pod koniec XV wieku. Zapewne z Puciłkowiczami wyruszyli razem ich ziomkowie – bojarowie Drożdżowie. Prawdopodobnie członkowie tych dwóch rodów wspólnie zasiedlili przed ponad pięciuset laty (z nadania króla Zygmunta Augusta) Dolinę Łosośny w górnym jej biegu – u źródeł. Cztery włoki w Molawicach (należących wówczas do Leśnictwa Kryńskiego) – wieś Puciłki – miały stanowić rekompensatę za odebraną im przez Kniazia Wielkiego Moskiewskiego „ojczyznę” – „Putyłowo nazwaney w Ziemi Siewierskiej niedaleko Smoleńska”. Puciłkowiczowie – Puciłowscy (herbu Junosza) wywiedli i utrzymali do końca swoje wolności szlacheckie, natomiast bojarzynowie gospodarscy Drożdżowie z jakichś przyczyn nie zdołali utrzymać przywilejów szlacheckich dawnego WXL. W grodzieńskich aktach sądowych (badanych przez przywoływanego prof. Józefa Maroszka), pojawiają się oni – poczynając od końca XVIII wieku – jako wolni nieherbowi posesjonaci, w rękach których znajduje się niemal połowa gruntów Puciłek, i którzy to żyją w sąsiedzkiej zgodzie z herbowymi bojarami Puciłkowiczami – Puciłowskimi.
    Zapewne w owych wspólnych korzeniach dwóch rodów należących do starego średniowiecznego ruskiego bojarstwa, przygarniętych przez Wielkie Księstwo Litewskie (zapewne za położone mu zasługi) i wiernie służących Rzeczypospolitej przez ponad pół tysiąclecia, szukać należy wyjaśnienia powyższego fenomenu pokojowego i pełnego życzliwości współżycia wolnej ludności herbowej i nieherbowej na kresach dawnej Litwy.
    Leonard Drożdżewicz

    Leonard Drożdżewicz: KRESOWE DZIEJE – ZAWSZE WIERNI RZECZYPOSPOLITEJ, „Znad Wilii”, nr 2 (54) z 2013 r., s. 109-118.

    Leonard Drożdżewicz, Znad Wilii – 2013, nr 2, katalog.ksiaznicapodlaska.pl [dostęp 2017-10-07].

    http://katalog.ksiaznicapodlaska.pl/cgi-bin/region_03//makwww.exe?BM=01&IM=01&WI=DROZDOWSKAbMICHALINAb1932&NU=08&DD=1

    https://pl.wikipedia.org/wiki/Puci%C5%82ki

    Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *