Autor: Piotr Paweł CYPLA
Zgodnie z opracowaniem Wiesławy Wernerowej wykonanym na podstawie „Rękopiśmienne opisy parafii litewskich z 1784 roku: dekanat grodzieński” (PAN, Warszawa 1994) w skład parafii brzostowickiej w 1784 roku wchodziło tylko 5 miejscowości (wsie, okolice):
Brzostowica – dwór WJPana Jundziła
Eysymonty Małe – wieś
Eysymonty – okolica szlachecka
Golnie – dwór WJPana Wołkowyckiego
Pychowczyce – wieś JKMci
Kościół parafialny znajdował się przy dworze WJPani Stryńskiej (Stryjeńskiej), a miejsce to określane było jako Brzostowica Mała (Dekanat Grodzieński, Archidiecezja Wileńska, Metropolia Wileńska). Całkowity opis parafii wynikający z cytowanego źródła znajduje się na str. 26-30. Parafia brzostowicka erygowana została w 1615 roku – w niej po karmelicki barokowy Kościół p.w. Nawiedzenia NMP z 1620 roku (wg. innych źródeł ufundowany przez Jerzego Mniszcha dopiero w 1741 roku). W 1866 roku kościół zabrano katolikom i zamieniono w cerkiew prawosławną. Po 1918 roku zwrócony – służył jako kościół filialny. Po II wojnie światowej mieścił magazyny tytoniowe. W 1990 roku zwrócony wiernym, spłonął w 1992 roku i obecnie jest zabezpieczoną ruiną (zamurowano otwory wejściowe). Zachowała się monumentalna fasada i skrzydła boczne, dach zwalony. Budowla wciąż wygląda imponująco, choć obudowano ją obskurnymi szopami. Znajdował się tu kiedyś sarkofag z sercem hetmana Jana Karola Chodkiewicza. Pod kościołem zawalone krypty. (źródło: Zbigniew Hauser, Nowy ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi Burchard Edition, 2005)
W połowie XIX wieku w Brzostowicy Małej powstała parafia rzymskokatolicka św. Antoniego Padewskiego. Kościół pod tym wezwaniem wzniesiono w latach 1851-1863, erygowano w 1868 roku. W zbliżonym okresie w Brzostowicy Małej powstała także parafia prawosławna św. Dymitra z Tesalonik. W otoczeniu cerkwi znajduje się kilka grobów – tam właśnie pochowany został Michał Onacewicz – Kanonik Brzeski, Dziekan Grodzieński i Sokolski, zmarły 11 VIII 1837 roku.
W okresie międzywojennym do parafii Nawiedzenia NMP w Brzostowicy Wielkiej (Dekanat Brzostowica Wielka, archidiecezja Wileńska, Metropolia Wileńska) należały następujące miejscowości (miasteczka, okolice, wsie, folwarki):
Biały Dworek – folwark
Bobrowniki – wieś
Brzostowica – stacja kolejowa
Brzostowica Wielka – miasto i folwark
Brzostowiczany – wieś i kolonia
Brzostowszczyzna – folwark
Chmielisko – wieś
Chomentowce – wieś
Ciecierówka – wieś, folwark i dwie leśniczówki
Dąbrówka – leśniczówka
Dublany – folwark
Ejminowce – wieś
Hołynka – wieś, folwark, leśniczówka
Iwaszkowce – folwark, leśniczówka
Jakubowszczyzna – folwark
Jaryłówka – wieś, folwark
Jodycze – wieś
Karpowce – wieś
Kaszyńce – wieś
Klukowce – wieś
Kruhlik – kolonia
Kule – wieś
Lepiesy – wieś
Leśniewicze – wieś
Longwinów – folwark
Ludwinów – futor, kolonia
Łosiniany – wieś
Mieńki – wieś
Milatycze – zaścianek
Mińczuki – wieś, folwark
Parchimowce – wieś, folwark
Pawluszki – wieś, kolonia
Pelażyn – folwark
Pluskałowce – wieś
Rokitniewo – leśniczówka
Rudaki – wieś
Rudawa – folwark
Rudowlany – wieś
Stachowo – folwark
Stanisławów – folwark
Starzyńce – wieś
Szelepki – wieś
Wiszniewo – leśniczówka
Worony – zaścianek
Zajkowszczyzna – folwark
Zbory – wieś
Zielona – leśniczówka
Żebry – wieś
Do parafii Świętego Antoniego Padewskiego w Brzostowicy Małej (Dekanat Brzostowica Wielka, archidiecezja Wileńska, Metropolia Wileńska) należały następujące miejscowości (miasteczka, okolice, wsie, folwarki):
Biergiele – okolica
Bohdziuki – wieś
Brzostowica Mała – wieś i folwark
Brzostowica Murowana – folwark
Chilaki – wieś
Daniłki – wieś
Dołbianki – wieś
Dzieniewicze – wieś
Golnie – folwark
Golnie – wieś
Gołjanowicze – okolica
Irkowszczyzna – folwark
Jedlina – zaścianek
Kamionka – wieś
Koleśniki – wieś
Kończany – wieś
Kowale – wieś , folwark, leśniczówka i kolonia
Kurkieże – wieś
Małe Ejsymonty – zaścianek
Murowana Brzostowica – folwark
Ojców – folwark i kolonia
Olekszyce – wieś i folwark
Petrulin – folwark
Piotrowce – wieś
Podbohonniki – wieś
Połujanowicze – zaścianek
Pychowczyce – wieś
Sieńki – wieś
Spudwiły – wieś
Usowszczyzna – osada
Wierzchowlany – wieś
Wojciechowszczyzna – folwark
Powrót do spisu parafii
Powrót do Bazy Rodów Grodzieńskich
